Ένα βήμα τη φορά και πολύ προσεχτικά, θα έπρεπε κι έτσι γίνεται στο πεδίο των Ελληνοτουρκικών σχέσεων, έως ότου καταγραφεί ειλικρινής διάθεση από πλευράς Τουρκίας να υπάρξει συνέχεια στην αποκλιμάκωση της έντασης. Από τον Βόσπορο, στο Βίλνιους και από εκεί στη Νέα Υόρκη «η διαφύλαξη του καλού κλίματος και η καλλιέργεια αμοιβαίου κλίματος εμπιστοσύνης είναι απαραίτητη προϋπόθεση» για την περαιτέρω εξομάλυνση των διμερών μας σχέσεων, μεταφέρουν κυβερνητικές πηγές απομακρύνοντας το ενδεχόμενο οι δύο ηγέτες να υπεισέλθουν άμεσα στο περίπλοκο ζήτημα της οριοθέτησης ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, καθώς «χρειάζεται χρόνος, ώστε το θετικό κλίμα να δημιουργήσει συνθήκες, ώστε οι δύο χώρες να αποπειραθούν να επιλύσουν τη μία και μόνη διαφορά, που τις χωρίζει».
Ωστόσο, οι εκατέρωθεν διπλωματικοί σχεδιασμοί δεν γίνονται σε λευκό καμβά. Γίνονται μέσα στο πλαίσιο των ευρύτερων εξελίξεων στην περιφέρεια, με το κυπριακό να αποτελεί μείζον και κομβικό σημείο, όπως φάνηκε και από το επεισόδιο στην Πύλα. Η πρόκληση από την Τουρκία δεν αποσκοπούσε όπως διατείνονταν η Άγκυρα στη βελτίωση της ανθρωπιστικής κατάστασης στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, όπως αποδείχτηκε στη Νέα Υόρκη, στόχος ήταν το νέο αίτημα του Σουλτάνου για αναγνώριση του ψευδοκράτους.
Από τη δήλωση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη μετά τη συνάντησή του με τον Πρόεδρο της Τουρκίας στη Νέα Υόρκη, μάθαμε ότι «Συμφωνήσαμε να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε ώστε να εμβαθύνουμε το θετικό κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, το οποίο έχει εγκαθιδρυθεί τους τελευταίους μήνες, και προσδιορίσαμε με σαφήνεια το επίπεδο των επαφών και των συναντήσεων για το επόμενο διάστημα σε επίπεδο πολιτικού διαλόγου, Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, αλλά και προώθησης της θετικής ατζέντας».
Πως γίνεται να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για την εμβάθυνση ενός κατά τα φαινόμενα θετικού κλίματος, όταν η γειτονική μας χώρα συνεχίζει ακάθεκτη τον χαβά της; Ακούσαμε τον Τούρκο πρόεδρο, χωρίς να κόπτεται εμφανώς για το προαναφερθέν «θετικό κλίμα», από βήματος μάλιστα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, να επαναφέρει με επίταση και προκλητικά απροκάλυπτα, το ζήτημα αναγνώρισης του ψευδοκράτους από την διεθνή κοινότητα.
Και ναι, για το «τετελεσμένο» δεν ακούσαμε κάποιον σχολιασμό, από επίσημα χείλη. Αντ’ αυτού, ο πρωθυπουργός μας ενημέρωσε ότι κατ’ ιδίαν στο ”Τουρκικό Σπίτι’’ «είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε και για μια σειρά από κοινές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι δύο χώρες. Να σταθώ ενδεικτικά στο πρόβλημα της παράνομης μετανάστευσης, όπου πιστεύω ότι είναι απαραίτητη η συνεργασία της Τουρκίας προκειμένου να μειωθούν στο ελάχιστο οι μεταναστευτικές ροές.
Αλλά, φυσικά, συζητήσαμε και τα ζητήματα και τις μεγάλες προκλήσεις της κλιματικής κρίσης, καθώς Ελλάδα και Τουρκία είναι δύο μεσογειακές χώρες, οι οποίες και αυτό το καλοκαίρι βρέθηκαν αντιμέτωπες με σημαντικές φυσικές καταστροφές, προϊόν της υπερθέρμανσης του πλανήτη και της κλιματικής κρίσης, η οποία είναι ήδη εδώ μαζί μας. Πιστεύω ότι και αυτό το πεδίο συνεργασίας μπορεί να διερευνηθεί περισσότερο, έτσι ώστε να τύχει αντικείμενο και κάποιων συγκεκριμένων συμφωνιών, οι οποίες θα υπογραφούν στα πλαίσια του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, τον Δεκέμβριο στη Θεσσαλονίκη».
«Ήτανε στραβό το κλήμα, το ‘φαγε κι ο γάιδαρος» που λέει και ο θυμόσοφος ελληνικός λαός, ή «να ‘χαμε να λέγαμε κι αμπέλια να κουρεύαμε» επί τω λαϊκώτερον… Καθώς ενώ εμείς μιλάμε για κλίμα εμπιστοσύνης και «μετράμε» με το ζύγι το πόσο φίλοι είμαστε με τη γείτονα εις τους αιώνες, οι γείτονες αποτιμούν το πόσο ωφελημένοι κατέστησαν ή θα καταστούν από τις έσχατες «επιθέσεις φιλίας» στη χώρα μας.
Ο Τούρκος πρόεδρος ανέφερε σε ανάρτησή του, «μακάρι η συνάντησή μας με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να είναι επωφελής για τη χώρα και την περιοχή μας».
Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis ile Türkevi’nde gerçekleştirdiğimiz görüşme ülkemiz ve bölgemiz için hayırlara vesile olsun. pic.twitter.com/kvf8TAWAKJ
— Recep Tayyip Erdoğan (@RTErdogan) September 20, 2023
Τι κατέστη σαφές πέραν του Κοινού Ανακοινωθέντος
Στο Κοινό Ανακοινωθέν που εκδόθηκε μετά τη συνάντηση των δύο ηγετών, μεταξύ άλλων, αναφέρεται
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συμφώνησαν στον οδικό χάρτη των επαφών των δύο χωρών, όπως αυτός καθορίστηκε στη συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών στις 5 Σεπτεμβρίου και περιλαμβάνει:
– Τις συναντήσεις στα μέσα Οκτωβρίου των αρμόδιων για τον πολιτικό διάλογο και τη θετική ατζέντα Υφυπουργών Εξωτερικών
– Τις συναντήσεις εντός του Νοεμβρίου για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και
– Τη συνεδρίαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας στις 7 Δεκεμβρίου στη Θεσσαλονίκη.
Δηλαδή θα συναντιόμαστε και θα αποτιμούμε πόση βροχούλα έπεσε σε κάθε χώρα ή αν ταρακουνήθηκαν πολύ από τον τελευταίο σεισμούλη οι πολίτες της γείτονος;
Καλά είναι βεβαίως και αυτά, μόνο που δεν αρκούν. Όλως διαφόρως οικοδομείται το κύρος μιας χώρας. Ακόμα και τα διερμηνευόμενα επίσημα λήμματα της Εξωτερικής Πολιτικής, την προσδιορίζουν ως «η προβολή της οικονομικής, πολιτικής, στρατιωτικής και πολιτιστικής ισχύος μιας χώρας στην περιφέρεια εις την οποίαν ανήκει».
Σύμφωνα πάντως και πάντα με ανώτατες κυβερνητικές πηγές, ο Έλληνας πρωθυπουργός θεωρεί ότι οποιαδήποτε λύση στο Κυπριακό -εκτός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών- είναι μία άκρως αντιπαραγωγική συζήτηση, και, πως έχει σημασία ότι καταγράφεται θετικό momentum στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις «παρά τις μεγάλες δυσκολίες, που υπάρχουν στο Κυπριακό».
Ο Πρωθυπουργός από Βήματος του ΟΗΕ
«Επιτρέψτε μου να αναφερθώ στις σχέσεις της Ελλάδας με την γείτονά μας στα ανατολικά, την Τουρκία. Επιτρέψτε μου όμως να το κάνω με ανοιχτό πνεύμα. Αντί να κοιτάζω στο παρελθόν, θέλω σήμερα να κοιτάξω στο μέλλον.
Αναμφίβολα, οι μακροχρόνιες γεωπολιτικές εντάσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας παραμένουν. Ωστόσο, οι δύο μεγαλύτερες κοινές μας προκλήσεις, η κλιματική αλλαγή και η μετανάστευση, είναι του παρόντος και του μέλλοντος.
Αυτό ακριβώς είπα στον Πρόεδρο Erdoğan στη χθεσινή μας συνάντηση. Δεν πρέπει να υπάρχει παρανόηση, η κύρια διαφορά μας σχετικά με την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο είναι εξαιρετικά σημαντική, και παραμένει. Μπορεί, ωστόσο, να επιλυθεί σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, ειδικά τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, και στο πνεύμα των σχέσεων καλής γειτονίας. Έχουμε σημειώσει καλή πρόοδο τους τελευταίους μήνες όσον αφορά στην εξομάλυνση των σχέσεών μας και είναι προς το αμοιβαίο συμφέρον μας να συνεχίσουμε σε αυτόν τον δρόμο.
Όσον αφορά στην Κύπρο, το Κυπριακό παραμένει, δυστυχώς, στον πυρήνα του, ένα ζήτημα παράνομης εισβολής και κατοχής, κατά παράβαση των θεμελιωδών αρχών του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
Η δέσμευσή μας για την κυριαρχία της Κύπρου, την εδαφική ακεραιότητά της και τη λύση ενός κράτους, στη βάση μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας είναι ακλόνητη. Είναι θέμα αξιοπιστίας και αποφασιστικότητας να υπερασπιστούμε τις βασικές αξίες και αρχές στις οποίες βασίζονται τα Ηνωμένα Έθνη.
Η εξεύρεση μιας δίκαιης, βιώσιμης και αμοιβαία αποδεκτής λύσης του Κυπριακού εξακολουθεί να είναι κύρια προτεραιότητα για την Ελλάδα. Θα συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε απολύτως τις προσπάθειες υπό την ηγεσία του ΟΗΕ για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, πάντα στη βάση των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.»