Οι τίτλοι των εφημερίδων είναι σχετικοί: «Υψηλής παθογονικότητας γρίπη των πτηνών βρέθηκε στο Τέξας του Κάνσας γαλακτοπαραγωγά βοοειδή». «Εντοπίστηκε γρίπη των πτηνών σε εργαζόμενο στο γαλακτοκομείο». «Το πρώτο κρούσμα γρίπης των πτηνών στον άνθρωπο στο Τέξας προκαλεί συναγερμό».
Θα μπορούσε έτσι να ξεκινήσει η επόμενη πανδημία; Λοιπόν, μέχρι στιγμής Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι πιστεύουν ότι υπάρχει ελάχιστος κίνδυνος για το κοινό από την τελευταία επανάληψη της γρίπης των πτηνών.
Αλλά με αυξανόμενες ενδείξεις πιθανής εξάπλωσης από θηλαστικό σε θηλαστικό μόλις εβδομάδες μετά την ανίχνευση της νέας γρίπης των πτηνών στις αγελάδες, πολλοί από την κοινότητα βιοασφάλειας και ετοιμότητας για πανδημίες πιστεύοουν ότι οι ηγέτες στις πρωτεύουσες σε όλο τον κόσμο θα πρέπει να εργάζονται για να προλάβουν μία νέα απειλή για τη δημόσια υγεία σε περίπτωση που ο ιός της γρίπης H5N1 αποκτήσει την ικανότητα να εξαπλωθεί μεταξύ των ανθρώπων.
Έχουν επίσης καταγραφεί περιπτώσεις μετάδοσης σε ανθρώπους: Νωρίτερα αυτό το μήνα, τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι ένα δεύτερο άτομο στις ΗΠΑ βρέθηκε θετικό στη γρίπη των πτηνών. Το πρώτο κρούσμα H5N1 στις ΗΠΑ ήταν το 2022, με έναν εργάτη πουλερικών στο Κολοράντο, και η πιο πρόσφατη περίπτωση αφορούσε έναν εργαζόμενο σε γαλακτοκομείο που είχε άμεση επαφή με μολυσμένα βοοειδή στο Τέξας. Και τα δύο ανθρώπινα κρούσματα είχαν ήπια συμπτώματα, αντιμετωπίστηκαν και ανάρρωσαν πλήρως, αλλά προηγούμενα κρούσματα γρίπης των πτηνών σε άλλα μέρη του κόσμου ήταν πολύ πιο σοβαρά, προκαλώντας σε πολλές περιπτώσεις θανατηφόρους θανάτους. Αυτό που δεν γνωρίζουμε – και αυτό που έχει ανησυχήσει οι επιστήμονες – είναι αν ο ιός θα εξελιχθεί με τρόπο που να του επιτρέπει να εξαπλωθεί πιο εύκολα στους ανθρώπινους πληθυσμούς.
Τον Μάρτιο, αναφέρθηκε ένα πρώτο κρούσμα του ιού H5N1 σε βοοειδή και ενώ η άμεση μετάδοση από αγελάδα σε αγελάδα δεν έχει ακόμη επιβεβαιωθεί, η εμφάνιση κρουσμάτων σε βοοειδή σε τουλάχιστον έξι πολιτείες υποδηλώνει ότι οι αγελάδες μπορεί να μεταδίδουν τον ιό της γρίπης απευθείας, καθώς μεταφέρονται σε διαφορετικές φάρμες, σε αντίθεση με το να μολυνθούν από άρρωστα πτηνά.
Ενώ αντιμετωπίζουμε αβεβαιότητα σχετικά με το τι θα συμβεί στη συνέχεια, πολλοί επιστήμονες λένε ότι απαιτείται ενίσχυση της κυβερνητικής δράσης λόγω του κινδύνου η γρίπη των πτηνών να μετατραπεί σε πανδημία. Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι ο Covid-19 μπορεί να ξεκίνησε με παρόμοιο τρόπο — να εξαπλώνεται από τα ζώα στον άνθρωπο αποκτώντας πρώτα την ικανότητα να εξαπλώνεται μεταξύ των θηλαστικών που ήρθαν σε επαφή με τον άνθρωπο και στη συνέχεια εξελίχθηκε για να μεταδοθεί απευθείας μεταξύ των ανθρώπων.
Οι ΗΠΑ και άλλες κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τον H5N1 και να δείξουν ότι έχουμε μάθει τα μαθήματα της πανδημίας Covid-19 που ανέτρεψε τη ζωή μας για χρόνια. Θα πρέπει να λάβουν άμεσα μέτρα για να ξεφύγουν από αυτόν τον κίνδυνο αντί να ακολουθήσουν μια προσέγγιση αναμονής.
Βραχυπρόθεσμα, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να δράσουν τώρα για να αναπτύξουν τις ικανότητες που έχουν στη διάθεσή τους για να προφυλαχθούν από την ανεξέλεγκτη εξάπλωση του ιού της γρίπης των πτηνών H5N1, εάν εξελιχθεί για να εξαπλωθεί μεταξύ των ανθρώπων. Αυτό περιλαμβάνει τη χρηματοδότηση έρευνας για εμβόλια που είναι πιθανό να είναι αποτελεσματικά κατά του ιού, την ενίσχυση της επιτήρησης των ζώων και των ανθρώπων και τον ευρύτερο σχεδιασμό αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης.
Ήταν ενθαρρυντικό να ακούσουμε ότι το Υπουργείο Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών των ΗΠΑ ότι ενίσχυσε τα συστήματα επιτήρησης και υποστήριξε τις δοκιμές πιθανών υποψηφίων εμβολίων που θα μπορούσαν να είναι πιο αποτελεσματικά ενάντια σε αυτό το στέλεχος της γρίπης των πτηνών από τα υπάρχοντα, περιορισμένα αποθέματα εμβολίου H5N1 που αναπτύχθηκαν πολλά χρόνια πριν.
Προχωρώντας προς τα εμπρός, θα είναι κρίσιμο για τους τομείς της υγείας των ανθρώπων και των ζώων — συμπεριλαμβανομένου του CDC και του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ — να συνεργαστούν για τη βιοπαρακολούθηση, μεταξύ άλλων με την ανάπτυξη μιας κοινής προσέγγισης για την παρακολούθηση των πληθυσμών ανθρώπων και ζώων και με την ανταλλαγή δεδομένων, παρακολουθήστε πώς εξελίσσεται ο ιός.
Επιπλέον, εάν η κυβέρνηση των ΗΠΑ καταφέρει να εντοπίσει ένα αποτελεσματικό εμβόλιο για τη νέα γρίπη των πτηνών, θα είναι σημαντικό να εκπονηθούν σχέδια για την ταχεία παραγωγή του εμβολίου, ώστε να είναι έτοιμο να χρησιμοποιηθεί εάν χρειαστεί. Επιπλέον, οι ΗΠΑ και άλλες κυβερνήσεις θα πρέπει να σκεφτούν πώς να ενημερώσουν και να ενεργήσουν σχετικά με τα υπάρχοντα σχέδια αντιμετώπισης της πανδημικής γρίπης σε περίπτωση που ο H5N1 αρχίσει να εξαπλώνεται στους ανθρώπους.
Για να είναι προετοιμασμένες για ένα πιθανό ξέσπασμα της γρίπης των πτηνών, οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο πρέπει να λάβουν αυτά τα βήματα τώρα, ακόμη και εν όψει της αβεβαιότητας. Εάν περιμένουν ένα επιβεβαιωμένο ξέσπασμα μεταξύ των ανθρώπων, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποτραπεί η ανεξέλεγκτη εξάπλωση του ιού.
Είναι επίσης καιρός να επανεκτιμήσουμε το μακρύ παιχνίδι και να βεβαιωθούμε ότι οι χώρες σε όλο τον κόσμο έχουν την ικανότητα να ανιχνεύουν και να ανταποκρίνονται σε μελλοντικές επιδημίες και πανδημίες. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Δείκτη Ασφάλειας Υγείας, υπάρχουν σημαντικά κενά στις δυνατότητες ετοιμότητας των χωρών για πανδημίες.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid, γίναμε μάρτυρες από πρώτο χέρι ότι η ικανότητα έχει σημασία όταν πρόκειται για τη διάσωση ζωών. Σύμφωνα με μια μελέτη που κυκλοφόρησε πέρυσι από ειδικούς από το Κέντρο Πανδημίας του Πανεπιστημίου Brown, το Ίδρυμα Gates και το NTI, σχεδόν όλες οι χώρες που είχαν ισχυρή ικανότητα ετοιμότητας για πανδημία στην αρχή του Covid είχαν χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας από τα λιγότερο προετοιμασμένα έθνη.
Ένα ευρύ φάσμα ικανοτήτων έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό, συμπεριλαμβανομένων συστημάτων ανίχνευσης ασθενειών, συστημάτων διανομής ιατρικών αντίμετρων και υποδομών δημόσιας υγείας για την ανάπτυξη μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων.
Το να παίξεις το μακρύ παιχνίδι σημαίνει να επενδύσεις τώρα για να βεβαιωθείς ότι οι χώρες έχουν την ικανότητα που χρειάζονται για να ανταποκριθούν σε μια πανδημία H5N1 στη χειρότερη περίπτωση ή για να είναι προετοιμασμένες για την επόμενη. Δεδομένου του αντίκτυπου του Covid, είναι βαθιά απογοητευτικό το γεγονός ότι οι εθνικές κυβερνήσεις δεν επενδύουν τους απαραίτητους πόρους για να δημιουργήσουν σωτήρια ικανότητα ετοιμότητας για πανδημίες. Αυτό απλά δεν έχει νόημα.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η ομοσπονδιακή χρηματοδότηση για την πανδημική γρίπη είναι πολύ χαμηλότερη από αυτή που χρειαζόμαστε για να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά αυτήν την απειλή. Οι κυβερνητικοί εμπειρογνώμονες έχουν ζητήσει χρηματοδότηση 1,15 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την πανδημική γρίπη για το 2025, αλλά η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει ζητήσει μόνο 335 εκατομμύρια δολάρια. Κάνοντας τα πράγματα χειρότερα, το Κογκρέσο προχώρησε σε σημαντικές περικοπές στη χρηματοδότηση ετοιμότητας για πανδημία, ως μέρος της συνεχιζόμενης διαδικασίας πιστώσεων.
Αυτό είναι ένα ζήτημα και διεθνώς. Οι περισσότερες χώρες —ακόμα και εκείνες με άφθονους πόρους— δεν έχουν κάνει οικονομικές επενδύσεις για την ενίσχυση της ετοιμότητας για την πανδημία. Ο Παγκόσμιος Δείκτης Ασφάλειας Υγείας του 2021 — ο οποίος μετρά την ικανότητα ετοιμότητας για πανδημίες σε εθνικό επίπεδο και ο οποίος αναπτύχθηκε από κοινού από το NTI, το Johns Hopkins Center for Health Security and Economist Impact — διαπίστωσε ότι 155 από τις 195 χώρες δεν έχουν διαθέσει πόρους τα τελευταία τρία χρόνια να βελτιωθεί η ικανότητα για την αντιμετώπιση επιδημικών απειλών.
Ο Λευκός Οίκος μόλις ανακοίνωσε μια νέα Παγκόσμια Στρατηγική Ασφάλειας Υγείας, η οποία περιλαμβάνει δέσμευση για συνεργασία με 50 χώρες για την οικοδόμηση ικανότητας ετοιμότητας για πανδημίες. Αυτό είναι ένα μεγάλο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά η κυβέρνηση των ΗΠΑ και οι εταίροι τους θα πρέπει να βεβαιωθούν ότι έχουν τους οικονομικούς πόρους και την πολιτική βούληση να τηρήσουν αυτή τη δέσμευση.
Το να παίζεις το μακροχρόνιο παιχνίδι σημαίνει επίσης υποστήριξη του Ταμείου Πανδημίας της Παγκόσμιας Τράπεζας, το οποίο έχει σχεδιαστεί για να επενδύει σε μακροπρόθεσμη ικανότητα ετοιμότητας για πανδημίες χωρών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Το ταμείο έλαβε 1,9 δισεκατομμύρια δολάρια σε δεσμευμένους πόρους από εθνικές κυβερνήσεις, φιλανθρωπικές οργανώσεις και άλλες ομάδες, αλλά χορηγεί επιχορηγήσεις για να υποστηρίξει πολύτιμες προσπάθειες ανάπτυξης ικανοτήτων και σύντομα θα εξαντληθούν τα κεφάλαια. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι θα χρειαστούν περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για τουλάχιστον πέντε χρόνια για να δοθεί η χρηματοδότηση που θα επιτρέψει στις χώρες να δημιουργήσουν ικανότητα ανίχνευσης μολυσματικών ασθενειών και αντίδρασης που θα απαιτηθούν για την προστασία από πανδημίες.
Ο Covid κατέστησε σαφείς τους κινδύνους πανδημίας και δυστυχώς σε πολλά μέρη του κόσμου, γίναμε μάρτυρες των θανατηφόρων συνεπειών. Οι κυβερνήσεις πρέπει να δράσουν γρήγορα και αποφασιστικά τώρα, για να προλάβουν την αυξανόμενη απειλή της γρίπης H5N1 για τη δημόσια υγεία, ενώ παράλληλα επενδύουν στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη ικανοτήτων για να διασφαλίσουν ότι ο κόσμος είναι καλύτερα προετοιμασμένος για την επόμενη πανδημία.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εξέφρασε την «τεράστια ανησυχία του» για την αυξανόμενη εξάπλωση του στελέχους H5N1 της γρίπης των πτηνών σε άλλα είδη, ανάμεσά τους και άνθρωποι.
«Παραμένει, πιστεύω, (αιτία) τεράστιας ανησυχίας», δήλωσε ο Τζέρεμι Φάραρ επικεφαλής επιστήμονας του ΠΟΥ στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου από τη Γενεύη.
Προς το παρόν δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι ο Η5Ν1 έχει μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Από την αρχή του 2023 ως την 1η Απριλίου 2024 ο ΠΟΥ ανακοίνωσε ότι κατέγραψε σε 23 χώρες συνολικά 889 κρούσματα της γρίπης των πτηνών σε ανθρώπους και 463 θανάτους, δηλαδή ποσοστό θνησιμότητας 52%.
