Η ξαφνική κρίση που ξέσπασε στην Πορτογαλία, με την παραίτηση του Πρωθυπουργού Αντόνιο Κόστα λόγω υπονοιών ανάμειξης συνεργατών του σε οικονομικά σκάνδαλα, το πολιτικό τοπίο που διαμορφώνεται ενόψει των πρόωρων εκλογών που προκήρυξε ο Πρόεδρος της χώρας Ρεμπέλο Ντε Σόουζα, αλλά και το αν τίθεται εν αμφιβόλω το θεωρούμενο «Πορτογαλικό Μοντέλο» των τελευταίων ετών, το οποίο κατόρθωσε να συνδυάσει δημοσιονομική σταθεροποίηση και αποκατάσταση των κοινωνικών προβλημάτων που είχε δημιουργήσει η λιτότητα μετά την εκεί οικονομική κρίση συζητώνται στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο» (Α’Πρόγραμμα, Σάββατα και Κυριακές 12.00-13.00). Προσκεκλημένος είναι ο καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Κοΐμπρα, το αρχαιότερο της Πορτογαλίας, Ηλίας Σουκιάζης.
Η Πορτογαλία λοιπόν, μια σταθερή πολιτικά χώρα τα τελευταία χρόνια, οδηγείται σε πολιτική κρίση με την παραίτηση του πρωθυπουργού Κόστα, που βρισκόταν περίπου στο μέσο της τρίτης θητείας του, έχοντας κερδίσει αυτοδυναμία πριν λιγότερο από 2 χρόνια. Κατ’ αρχήν, με τη βοήθεια του κ. Σουκιάζη εξετάζονται τα περιστατικά και τα γεγονότα με τις αναφορές σκανδάλων που οδήγησαν τις εξελίξεις σ ’αυτό το σημείο. Εν συνεχεία παρουσιάζονται οι θεσμικές διαδικασίες που έχουν δρομολογηθεί από τον Πρόεδρο Ρεμπέλο Ντε Σόουζα, ο οποίος, βάση του Συντάγματος, διαθέτει αυξημένες αρμοδιότητες για τη διάλυση και το σχηματισμό κυβέρνησης (ακόμη και εξωκοινοβουλευτικά πρόσωπα για πρωθυπουργό). Στο πλαίσιο αυτό ο Πορτογάλος Πρόεδρος εξήγγειλε πρόωρες εκλογές για τον ερχόμενο Μάρτιο. Να σημειωθεί ότι οι πρόωρες εκλογές γενικά δεν ανήκουν στην πολιτική παράδοση της Πορτογαλίας και θα γίνουν μόλις για δεύτερη φορά από τη μεταπολίτευση της χώρας, μια και επιδιώκεται η ολοκλήρωση των κυβερνητικών θητειών. Ωστόσο, η πορεία προς τις πρόωρες εκλογές θα γίνει συντεταγμένα κι αφού πρώτα ψηφιστεί ο προϋπολογισμός του κράτους έως τα τέλη του Νοεμβρίου. Κατόπιν, στη συζήτηση εξετάζεται το ποιο είναι το πολιτικό σκηνικό, σε σχέση με τη δύναμη κομμάτων (των Σοσιαλιστών, της κεντροδεξιάς αντιπολίτευσης, των αριστερών κομμάτων και του ανερχόμενου ακροδεξιού “Chega-Φτάνει”) και των τάσεων που καταγράφουν οι δημοσκοπήσεις, μέσα στο οποίο θα λάβουν χώρα οι εκλογές, αλλά και τι θα γίνει με την ηγεσία του κυβερνώντος Σοσιαλιστικού Κόμματος μετά την παραίτηση Κόστα;
Ακόμη, η Πορτογαλία έως πρότινος εθεωρείτο ένα πετυχημένο παράδειγμα αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης που έπληξε κι αυτήν στις αρχές της περασμένης δεκαετίας και την οδήγησε επίσης σε σχεδόν χρεοκοπία και μνημόνιο. Ήδη πριν την έλευση Κόστα, η χώρα είχε αντιμετωπίσει την κρίση χωρίς τις έντονες κοινωνικές αναταράξεις που ζήσαμε στην Ελλάδα και είχε ολοκληρώσει το δικό της πρόγραμμα προσαρμογής επί της προηγούμενης κεντροδεξιάς κυβέρνησης Κοέλιο. Στη συνέχεια οι δύο κυβερνήσεις συνασπισμού των Σοσιαλιστών του Κόστα με δύο κόμματα της αριστεράς θεωρείται πως διαμόρφωσαν ένα επιτυχημένο μείγμα διατήρησης μεν της δημοσιονομικής πειθαρχίας, αλλά και αποκατάστασης των κοινωνικών ανισορροπιών και προβλημάτων που είχε δημιουργήσει η λιτότητα των προηγούμενων χρόνων.
Έτσι, η καλή πορεία έκτοτε της πορτογαλικής οικονομίας, η πολιτική και κοινωνική σταθερότητα και η συνύπαρξη της κεντροαριστεράς με την ριζοσπαστική αριστερά έκανε πολλούς να μιλούν για ένα «πορτογαλικό μοντέλο», μέσα σε μια Ευρώπη πολλών ανατροπών και κρίσεων. Ο κ. Σουκιάζης ερωτάται αν τα στοιχεία αυτά μπορεί να θεωρηθούν εμπεδωμένα στην Πορτογαλία ή τώρα οι εν λόγω επιτυχίες θα τεθούν υπό αμφισβήτηση λόγω πολιτικής κρίσης.
Τέλος, η Πορτογαλία έχει μια προϊστορία πολιτικοοικονομικών σκανδάλων και μάλιστα με εμπλεκόμενους και πάλι τους Σοσιαλιστές, Άλλωστε ένα σκάνδαλο την εποχή της πρωθυπουργίας Σώκρατες ήταν εκείνο που τους αποκαθήλωσε από την εξουσία στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας. Ωστόσο, η κίνηση του σημερινού πρωθυπουργού Κόστα να παραιτηθεί αμέσως, με τη διατύπωση υπονοιών όχι για τον ίδιο αλλά άτομα του περιβάλλοντός του, είναι ασυνήθιστη όχι μόνον για την Πορτογαλία μα και για πολλές άλλες χώρες και δείχνει να εκτιμάται από την κοινή γνώμη.
