Την επίσημη πρόσκληση του Μεγάρου Μαξίμου στους ηγέτες των Δυτικών Βαλκανίων και κρατών-μελών της Ε.Ε. της περιοχής, να συμμετάσχουν σε μία άτυπη μεν αλλά με τη σφραγίδα των Βρυξελών συνάντηση στην Αθήνα, με αφορμή την 20ετή επέτειο της Συνθήκης της Θεσσαλονίκης, μόνο συγκυριακή δεν θα μπορούσε να την χαρακτηρίσει κανείς. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προετοίμαζε άτυπα τα τελευταία χρόνια, την αναθέρμανση της σχέσης ΕΕ – Βαλκανικών χωρών, με στρατηγική στόχευση την ανάληψη ρόλου αρχιτέκτονα αυτής.
Τα τελευταία δύο χρόνια, από τον Μάιο του 2021, ξεκίνησε ένας προσεκτικά μελετημένος, όπως αποδεικνύεται, κύκλος διμερών επαφών με τους ηγέτες των Βαλκάνιων χωρών. Πρώτη στην πρωθυπουργική ατζέντα έλαβε χώρα η συνάντηση με τον Σλοβένο πρωθυπουργό Γιάνεζ Γιάνσα, στον απόηχο της ανάληψης της προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2ο εξάμηνο τους έτους. Η Ελλάδα δεσμεύτηκε τότε, να στηρίξει την ένταξη της Σλοβενίας στην ομάδα των MED7 , τη Σύνοδο της οποίας φιλοξενούσαμε ως χώρα το 2021.
Λίγους μήνες μετά, τον Οκτώβριο του 2021 ο πρωθυπουργός πραγματοποίησε συνάντηση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας, Στέβο Πενταρόφσκι, στο Μέγαρο Μαξίμου… ο οποίος βρέθηκε στη χώρα μας, έπειτα από πρόσκληση της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου.
O Κυριάκος Μητσοτάκης και ο πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας, επιβεβαίωσαν τη σημαντική δυναμική που διαμορφώνεται στις διμερείς σχέσεις και συμφώνησαν στην ανάγκη διεύρυνσης της διμερούς συνεργασίας, με έμφαση στους τομείς της οικονομίας, των επενδύσεων, της ενέργειας και της συνδεσιμότητας.
Ο Πρωθυπουργός επιβεβαίωσε τότε, την στήριξη της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή ενταξιακή πορεία των Δυτικών Βαλκανίων και της Βόρειας Μακεδονίας ειδικότερα, σύμφωνα με τα κριτήρια που έχουν τεθεί και συναρτώνται με την καλή τη πίστει εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών, που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας διεύρυνσης.
Τον Φεβρουάριο του επόμενου έτους, λίγο πριν ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο Κυριάκος Μητσοτάκης πραγματοποιεί ταξίδια εξπρές σε Κροατία και Βελιγράδι. Με δεδομένο ότι η Ελλάδα είχε υποστηρίξει την ένταξη της Κροατίας στην ζώνη Σέγκεν και τον ΟΟΣΑ, έφεραν τις δύο χώρες πιο κοντά, με τον Έλληνα πρωθυπουργό και τον Κροάτη ομόλογό του, Αντρέι Πλένκοβιτς, να διερευνούν κοινό βηματισμό απέναντι στην Ουκρανική κρίση που ήδη διαφαίνονταν ότι θα κλονίσει τις οικονομίες στον τομέα της ενέργειας και των τιμών στην αγορά.
Αργότερα τον ίδιο μήνα ο πρωθυπουργός συναντήθηκε στο Βελιγράδι με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, με τους δυο άνδρες να επιβεβαιώνουν τις άριστες διμερείς σχέσεις και την ενίσχυση της συνεργασίας στους τομείς του τουρισμού, του εμπορίου, των μεταφορών και της ενέργειας που παρουσίαζε μεγάλες προοπτικές για τις δύο χώρες. Ψηλά στην ατζέντα των συνομιλιών, υπήρξε κι εδώ η δύσκολη κατάσταση στην Ουκρανία που προμήνυε πολλά δεινά για τη χώρα αλλά και για όσους διατηρούσαν στενούς οικονομικούς δεσμούς μαζί της.
Τον Απρίλιο του 2022, με αφορμή τα εγκαίνια της έναρξης λειτουργίας του νέου Ελληνοβουλγαρικού τερματικού σταθμού LNG στην Αλεξανδρούπολη, γίνονται δέκτες της πρόσκλησης του Κυριάκου Μητσοτάκη να παραβρεθούν στην επίσημη τελετή, ο Σέρβος Πρόεδρος, ο πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σάρλ Μισέλ.
Αργότερα, στις αρχές Ιουλίου, ο Έλληνας πρωθυπουργός υποδέχεται στο Μέγαρο Μαξίμου τον Ρουμάνο ομόλογό του, επιβεβαιώνοντας το κοινό ενδιαφέρον αναβάθμισης των διμερών σχέσεων των δύο χωρών, ειδικά στον τομέα της ενέργειας, με την Ελλάδα να επιδεικνύει τις δέουσες αντοχές στην ενεργειακή κρίση που είχε ξεσπάσει με τον πόλεμο Ουκρανίας-Ρωσίας, αναλαμβάνοντας χαρακτηριστικά της χώρας – κόμβου στην μεταφορά ενέργειας.
Με ορατές τις οικονομικές συνέπειες της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, με αιχμή τις τιμές της ενέργειας αλλά και την επισιτιστική ασφάλεια, ο Έλληνας πρωθυπουργός είχε ήδη κάνει γνωστή ην ετοιμότητα της χώρας μας να συνδράμει με ελληνικά πλοία για την εξαγωγή σιτηρών από τα λιμάνια της Ουκρανίας στη Μαύρη θάλασσα.
Με ορατό τον αναβαθμισμένο ρόλο της Ελλάδας στη νοτιοανατολική Ευρώπη, το παράδειγμα του Ρουμάνου πρωθυπουργού ακολουθεί και η νεοεκλεγείσα Προεδρεύουσα στο τριμελές προεδρείο της Βοσνίας και Ερζαγοβίνης, τον Δεκέμβριο του 2022. Ο πρωθυπουργός επανέλαβε την σαφή υποστήριξη της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων και αντάλλαξαν απόψεις για τις δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης των δύο χωρών, ιδίως στους τομείς της ενέργειας και της οικονομίας.
Ο κύκλος των επαφών, προετοιμασίας της πρόσφατης άτυπης Συνόδου στο Μαξίμου, έκλεισε μόλις τον Ιανουάριο του 2023, με την συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη και της Προέδρου της Μολδαβίας Μάγια Σάντου, στο περιθώριο του παγκόσμιου οικονομικού φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας.
Ο πρωθυπουργός διαβεβαίωσε την Μολδαβή Πρόεδρο για την ελληνική στήριξη που θα απολάμβανε η ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας, όπως και για το επενδυτικό μας ενδιαφέρον στην ανάπτυξη υποδομών που θα αναβαθμίσουν περαιτέρω τον ρόλο της Ελλάδας ως κόμβου για την εισροή ενέργειας στη νότια Ευρώπη.
Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και οι διμερείς επαφές Ελλάδας – Αλβανίας που έλαβαν χώρα πριν το ακανθώδες διπλωματικό στραβοπάτημα της γείτονος στην υπόθεση φυλάκισης του Δημάρχου Χειμάρρας Φρέντι Μπελέρη. Αυτό όμως που έλειπε και μπορεί να πιστωθεί ως μέγιστη επιτυχία της έσχατης πρωτοβουλίας του Μαξίμου είΝαι η συμμετοχή στην άτυπη Σύνοδο του Ουκρανού Προέδρου Ζελένσκι.
«Δεν υπάρχει περίπτωση να αναγνωρίσουμε ποτέ την παράνομη προσάρτηση περιοχών της Ουκρανίας από τη Ρωσία», ξεκαθάρισε ο πρωθυπουργός. «Μια θέση δίπλα σας για εμάς είναι θέμα αρχής», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, απευθυνόμενος στον Ουκρανό πρόεδρο, που επισκέπτεται για πρώτη φορά επίσημα τη χώρα μας.
Ο κ. Μητσοτάκης ανακοίνωσε ότι με τον πρόεδρο Ζελένσκι υπέγραψαν κοινή δήλωση για την ευρωατλαντική πορεία της Ουκρανίας. «Είμαστε συνοδοιπόροι και συμπαραστάτες», τόνισε και υπογράμμισε: «Η αλληλεγγύη μας υπήρχε έμπρακτη εξαρχής και θα συνεχιστεί».
«Το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης είναι κόμβος, σύντομα θα είναι νέα πόλη-πύλη φυσικού αερίου. Η παρουσία σας εδώ έχει ξεχωριστή σημασία. Η πρωτοβουλία για το δρόμο των δυτικών Βαλκανίων αναβαθμίζεται», τόνισε.
Καταλήγοντας ο Έλληνας πρωθυπουργός τόνισε ότι η Ελλάδα θα είναι παρούσα στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, κυρίως στην Οδησσό και έκλεισε τις δηλώσεις του επικαλούμενος μία φράση του Καζαντζάκη από την Ασκητική: Μην καταδέχεσαι να ρωτάς: «Θα νικήσουμε; Θα νικηθούμε;» Πολέμα!.
«Ευχαριστώ πολύ για τη συνεργασία με την Ελλάδα», απάντησε ο Ουκρανός πρόεδρος, σημειώνοντας ότι «χρειαζόμαστε τη βοήθεια της Ελλάδας για την εκπαίδευση των πιλότων των F-16», καθώς επίσης ότι «χρειαζόμαστε βοήθεια για να είναι σταθερός ο διάδρομος για τα σιτηρά».
Στο Μαξίμου υπάρχει η εκτίμηση ότι με την άτυπη Σύνοδο, εκπέμπεται μέσω Ελλάδας ισχυρό μήνυμα στήριξης της Ουκρανίας και της ευρωατλαντικής προοπτικής ολόκληρης της περιοχής και ακόμα ισχυρότερο μήνυμα ότι ο δρόμος αυτός για ολόκληρη την περιοχή περνά μέσα από την Αθήνα.
