Στο μάτι του κυκλώνα έχει βρεθεί τις τελευταίες ημέρες η πρωθυπουργός της Φινλανδίας, Σάνα Μαρίν, καθώς βίντεο που τη δείχνουν να διασκεδάζει με φίλους της σε πάρτι είδαν το φως της δημοσιότητας. Για να μπορέσει να κατευνάσει τους επικριτές της, η Μαρίν υποβλήθηκε οικειοθελώς σε τεστ ανίχνευσης ναρκωτικών ουσιών, έπειτα από σχετικές κατηγορίες της αντιπολίτευσης. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι το τεστ της Φινλανδής πρωθυπουργού βγήκε αρνητικό, δεν κατάφερε να βάλει τέλος στα προβλήματα της Μαρίν, καθώς διέρρευσαν ξανά νέα βίντεο από στιγμές που διασκέδαζε. Μάλιστα, η Μαρίν με δάκρυα στα μάτια υπεραμύνθηκε της επιθυμίας της για χαρά και ζωή, τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι «είμαι ένα ανθρώπινο ον. Προσβλέπω επίσης μερικές φορές στη χαρά, στο φως και στην ευχαρίστηση εν μέσω αυτών των σκοτεινών νεφών».
Το ξέσπασμα του «σκανδάλου» έρχεται σε μία κρίσιμη συγκυρία για τη Φινλανδία, καθώς έχει εκκινήσει όλες τις διαδικασίες για να μπει στο ΝΑΤΟ. Σίγουρα δεν είναι η πρώτη φορά ένα πολίτικο πρόσωπο και μάλιστα ηγέτης χώρας βρίσκεται στο επίκεντρο αντιπαραθέσεων εξαιτίας γεγονότων που εφάπτονται στη σφαίρα της προσωπικής του ζωής. Ωστόσο, η διάσταση που έλαβε το ζήτημα της Μαρίν εγείρει περισσότερα ερωτήματα σχετικά με τα όρια μεταξύ δημόσιας και ιδιωτικής ζωής για τους πολιτικούς, καθώς και για τον γενικότερο τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι γυναίκες που βρίσκονται σε δημόσια αξιώματα. Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι το ξέσπασμα του «σκανδάλου» έρχεται σε μία κρίσιμη συγκυρία για τη Φινλανδία, καθώς έχει εκκινήσει όλες τις διαδικασίες για να μπει στο ΝΑΤΟ, κάτι το οποίο περιπλέκει ακόμα περισσότερο την αντιπαράθεση.
Ποια είναι η Σάνα Μαρίν
Η Σάνα Μαρίν γεννήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 1985 στο Ελσίνκι, ωστόσο στην ηλικία των 7 ετών βρισκόταν στη συνοικία Βέσαλα. Αργότερα, η μητέρα της εγκατέλειψε τον αλκοολικό σύζυγό της και μετακόμισε σε άλλη πόλη, στο Τάμπερε. Η Σάνα, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο βιογραφικό της, είναι «παιδί του ουράνιου τόξου» και αυτό, επειδή η μητέρα της μετά τον χωρισμό της άλλαξε σελίδα στη ζωή της και μεγάλωσε τη Σάνα με τη σύντροφό της.
Τα παιδικά της χρόνια δεν ήταν εύκολα. Δεν ήταν λίγες οι φορές που στο σχολείο βίωσε την απόρριψη επειδή είχε για γονείς δύο ανθρώπους του ίδιου φύλου. Ωστόσο, η μαχητικότητα και η δυναμικότητά της φάνηκαν από νωρίς, καθώς από την ηλικία των 15 ετών άρχισε να εργάζεται για να βοηθήσει την οικογένειά της. Η πρώτη της δουλειά ήταν σε έναν φούρνο, ενώ παράλληλα μετά το σχολείο μοίραζε φυλλάδια για να βοηθήσει την οικογένειά της. Τα χρήματα που κέρδισε από την εργασία στον φούρνο τα αξιοποίησε για τις σπουδές της.
Η Σάνα γρήγορα συνειδητοποίησε ότι μόνο μέσω της γνώσης μπορεί να διεκδικήσει ό,τι πίστευε πως της άξιζε και τότε απαίτησε δυναμικά από τους καθηγητές της να της δίνουν τη δέουσα σημασία. «Μάθε μου καλύτερα φινλανδικά», είχε ζητήσει επιτακτικά από έναν φιλόλογο, όπως ο ίδιος θυμάται.
Τα φοιτητικά χρόνια και ο έρωτας της ζωής της
Παρά το γεγονός ότι η οικογένεια της δεν επέδειξε ποτέ κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την πολιτική, η Σάνα σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Τάμπερε και έκανε μάστερ στη Διοίκηση.
Στο πανεπιστήμιο γνώρισε τον έρωτα της ζωής της, τον Μάρκους Ράικονεν , τον οποίο παντρεύτηκε το 2020. Το 2018 απέκτησαν μία κόρη, την Έμμα.
Τα πρώτα της βήματα στην πολιτική
Αν και στα φοιτητικά της χρόνια δεν είχε ασχοληθεί με τον φοιτητικό συνδικαλισμό, το 2006 εντάχθηκε στη Νεολαία του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος. Το 2010 η Σάνα έφτασε στη θέση της αντιπροέδρου.
Η επόμενη πρόκληση για τη Σάνα ήταν οι αυτοδιοικητικές εκλογές. Δεν τα κατάφερε το 2008, αλλά λίγα χρόνια αργότερα, το 2012. Μόλις στα 27 της χρόνια ήταν μέλος του δημοτικού συμβουλίου στο Τάμπερε. Από το 2013 έως το 2017 διετέλεσε πρόεδρος. Συμμετείχε σε δημοτικά και περιφερειακά όργανα, ενώ δεν έκρυψε ποτέ ότι ο απώτερος στόχος της ήταν η εθνική αντιπροσωπεία, όπου και εξελέγη το 2015. Η βουλευτική έδρα την οποία κέρδισε στα 30 της, ήταν μόνο η αρχή.
Δουλεύοντας καθημερινά 16 ώρες την ημέρα, με επιμονή και πάθος, έφτασε ως την ηγεσία του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος. Τον περασμένο Ιούνιο ανέλαβε το Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών στην κυβέρνηση του Αντι Ρίνε. Και όταν εκείνος επί της ουσίας καθαιρέθηκε όταν η παράταξη των Κεντρώων απέσυρε την υποστήριξή της στο πρόσωπό του με αφορμή την αμφιλεγόμενη διαχείριση μιας εκτεταμένης απεργιακής κρίσης, οι Σοσιαλδημοκράτες ενέκριναν την υποψηφιότητα της Σάνα Μάριν για την προεδρία του κόμματος και συνεκδοχικά για την πρωθυπουργία της Φινλανδίας.
Η Σάνα στο «στόχαστρο»
Μόλις στα 36 της χρόνια, η Σάνα Μάριν έγινε η νεότερη πρωθυπουργός στην ιστορία της Φινλανδίας και μία από τις νεότερες πολιτικές ηγέτιδες στον κόσμο. Όπως είχαν δείξει οι άτυπες σφυγμομετρήσεις που διενεργούν τα τοπικά ΜΜΕ, η κοινή γνώμη αντιμετωπίζει θετικά την ανάληψη της πρωθυπουργίας από μια τόσο νέα γυναίκα. Η έλλειψη εμπειρίας της δεν θεωρήθηκε σοβαρό μειονέκτημα – εξάλλου στην αντίληψη των πολιτών αυτό αντισταθμίστηκε με τον δυναμισμό και τον «αναζωογονητικό φρέσκο αέρα» που έφερε η Μάριν. Ωστόσο, αυτό δεν εμπόδισε τους πολιτικούς της αντιπάλους να της επιτεθούν, χρησιμοποιώντας απαρχαιωμένα, σεξιστικά και μπορεί να πει κανείς και ελιτίστικα στερεότυπα για το πώς πρέπει να είναι ένας πολιτικός ηγέτης.
Ενδεικτικά, λίγες μόνο μέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων της βρέθηκε στο στόχαστρο του τότε υπουργού Εσωτερικών της Εσθονίας Μαρτ Χέλμε και προερχόμενου από τον χώρο της ακροδεξιάς. Ο Χέλμε τη χαρακτήρισε «νεαρή πωλήτρια» αμφισβητώντας την ικανότητά της να κυβερνήσει τη χώρα.
Όπως ήταν φυσικό, τα σχόλιά του προκάλεσαν σφοδρές αντιδράσεις και μια μίνι διπλωματική κρίση στις σχέσεις με την Φινλανδία, η οποία όπως φαίνεται έληξε με την συγγνώμη που ζήτησε δια της διπλωματικής οδού το Ταλίν. Ο Χέλμε, αναφερόμενος στη 34χρονη πρωθυπουργό της Φινλανδίας Σάνα Μαρίν, είπε χαρακτηριστικά:
«Φτάσαμε να βλέπουμε μια νεαρή πωλήτρια να γίνεται πρωθυπουργός και μερικές αμόρφωτες ακτιβίστριες του δρόμου να συμμετέχουν σε κυβέρνηση». Η δήλωση του ακροδεξιού πολιτικού προκάλεσε αντιδράσεις τόσο στη Φινλανδία όσο και στην πατρίδα του. την Εσθονία, όπου τα κόμματα της αντιπολίτευσης ζήτησαν την παραίτησή του. Παρά τα απαράδεκτα σχόλιά του, ο ίδιος παρέμεινε στη θέση του. «Είμαι πολύ υπερήφανη για τη Φινλανδία. Εδώ το παιδί μιας φτωχής οικογένειας μπορεί να σπουδάσει και να πετύχει τους στόχους του. Μια ταμίας μπορεί να γίνει πρωθυπουργός», είχε γράψει τότε στο Twitter η Μαρίν.
Οι αντιδράσεις για την φωτογράφιση χωρίς σουτιέν και το κύμα συμπαράστασης
Η επιλογή της Σάνα να φωτογραφηθεί σε εξώφυλλο περιοδικού φορώντας ανοιχτό μπλέιζερ χωρίς κάποιο ρούχο από μέσα προκάλεσε αρκετές αντιδράσεις στη χώρα, καθώς και ένα μεγάλο κύμα συμπαράστασης.
Αρκετοί χαρακτήρισαν την φωτογράφιση της για το περιοδικό Trendi στις 9 Οκτωβρίου του 2020 απρεπή για μία πρωθυπουργό. Γρήγορα, όμως, υψώθηκε ένα κύμα συμπαράστασης για την Μαρίν με γυναίκες αλλά και άντρες να φωτογραφίζονται με παρόμοιο στυλ και να αναρτούν τις εικόνες στα social media με το hashtag #imwithsanna. Συγκεκριμένα ένας πρώτος απολογισμός είχε κάνει λόγο για 600 αναρτήσεις με το επίμαχο hashtag.
Από την άλλη, αρκετοί υπενθύμισαν, ότι παρόμοιες αμφιλεγόμενες φωτογραφίσεις έχουν κάνει και άλλοι πολιτικοί στη Φινλανδία όπως οι πρώην πρόεδροι της χώρας Ούρο Κεκόνεν και Καρλ Γκούσταφ Μάνεραϊμ με τον πρώτο να ποζάρει ως hipster και τον δεύτερο να είναι γυμνός επάνω σε άλογο.
Τα διπλά στάνταρ για τις γυναίκες σε ηγετικές θέσεις
Τα όρια μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού βίου για τα πρόσωπα που δραστηριοποιούνταν στη δημόσια σφαίρα δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα σαφή. Έξαλλου, δεν είναι λίγα τα παραδείγματα πολιτικών σκανδάλων, τα οποία ξεκίνησαν εξαιτίας των επιλογών που έκαναν οι εμπλεκόμενοι στην ιδιωτική τους ζωή. Σχεδόν σε κάθε τέτοια περίπτωση, οι επικριτές τους διερωτούνταν το κατά πόσο οι πράξεις τους στην ιδιωτική τους ζωή επηρέαζαν τις πολιτικές αποφάσεις τους. Κάτι τέτοιο, άλλωστε συνέβη και στην περίπτωση της Μαρίν, με τους πολιτικούς της αντιπάλους να αμφισβητούν το κατά πόσο μπορεί να ανταποκριθεί επαρκώς στα καθήκοντα της, εξαιτίας του τρόπου που επιλέγει να διασκεδάζει.
Κάθε χώρα, ωστόσο έχει τις δικές της πολιτικές αξίες, οι οποίες βέβαια τείνουν να αλλάζουν ανά διαφορετικές χρονικές περιόδους. Έτσι, σε μερικές χώρες θεωρείται πως τα πολιτικά πρόσωπα πρέπει να αντικατοπτρίζουν τις γενικότερες ηθικές της κοινωνίας, ενώ αλλού θεωρείται πως πρέπει να υπάρχει σεβασμός στην ιδιωτική ζωή των δημόσιων προσώπων. Σε κάθε περίπτωση όμως, έχει διαπιστωθεί πως ο δημόσιος έλεγχος, στον οποίο υπόκεινται οι γυναίκες είναι αρκετά αυστηρότερος, εξαιτίας των στερεοτύπων και των πάγιων αντιλήψεων που υπόκεινται στο φύλο τους.
Όπως τονίζουν πολλές φωνές από τον φεμινιστικό χώρο της Φινλανδίας, αλλά και διεθνώς, η συμπεριφορά της Μαρίν, δηλαδή το να χορεύει και να διασκεδάζει με τους φίλους της, θα θεωρούνταν απολύτως φυσιολογική εάν ήταν μια απλή πολίτης. Το γεγονός όμως, ότι εξαιτίας της φυσιολογικής αυτής συμπεριφοράς τίθενται σε αμφισβήτησή οι ηγετικές της ικανότητες, δείχνει τους περιορισμούς που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες σε δημόσια αξιώματα.
Σύμφωνα με φεμινιστικές θεωρήσεις, λόγω των έμφυλων διακρίσεων που δυστυχώς συνεχίζουν να βρίσκονται σε ισχύ μέχρι σήμερα, έχουμε ταυτίσει την ηγεσία, με μεγαλύτερους σε ηλικία, συνήθως λευκούς άντρες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι γυναίκες σε ηγετικές θέσεις να βρίσκονται αντιμέτωπες με υψηλότερα στάνταρ συμπεριφοράς. Μάλιστα, όταν δεν πληρούν επαρκώς τα στάνταρ αυτά οι επιπτώσεις που αντιμετωπίζουν είναι δυσμενέστερες από τους άντρες συναδέλφους τους. Κάτι τέτοιο συνέβη και στην περίπτωση της Σάνα Μάριν και η ιστορία μένει να δείξει το εάν θα καταφέρει να επιβιώσει πολιτικά για να θέσει ένα νέο πρότυπο ηγεσίας.
