Η Νάξος είναι ένα νησί που αποπνέει την αρχαία ιστορία και την μυθολογία της Ελλάδας. Από τους αρχαιοτάτους χρόνους, ήταν το σκηνικό πολλών μύθων, με το αρχαίο λιμάνι που βρίσκεται στην περιοχή της Λαγκούνα, να συνδέεται στενά με τις περιπέτειες του θεού Διόνυσου και του Θησέα με την αγαπημένη του, την Αριάδνη. Αυτοί οι μύθοι αντιπροσωπεύουν πολύ περισσότερα από απλές αφηγήσεις. Αποτελούν μια πύλη για την κατανόηση της ανθρωπότητας και της σχέσης μας με την φύση.

Το Laguna Coast Foundation, με έδρα τη Στελίδα Νάξου, έχει δημιουργήσει τον οδικό χάρτη για το μεγαλύτερο έργο ανάπλασης στη νησιωτική Ελλάδα. Από τη στιγμή της παρουσίασής του, λίγους μήνες πριν, το έργο αυτό έγινε θέμα συζήτησης σε εγχώρια και διεθνή μέσα, δεδομένου ότι προβάλλει την ανάγκη για μια νέα προσέγγιση τουρισμού. Τονίζει τη βιωσιμότητα, την αυθεντικότητα και την ολιστική προσέγγιση, με επίκεντρο την προστασία και την αναγέννηση τόσο του περιβάλλοντος όσο και του ανθρώπου.

Πρόκειται για μια έκταση περίπου 1000 στρεμμάτων, με κέντρο το καταφύγιο άγριας ζωής της Laguna, που αποτελεί σήμερα την πιο έντονα τουριστική ζώνη του νησιού. Είναι μια περιοχή όπου η ανθρωπότητα και ο πολιτισμός αναπτύχθηκαν πριν 2.000 χρόνια, η οποία ήταν αφετηρία του σημερινού πολιτισμού και αποτελεί ένα σημείο αναγέννησης της ζωής.

Η πλούσια τοπική χλωρίδα και πανίδα περιλαμβάνει σπάνια είδη φυτών, θαυματουργά βότανα, καθώς και σπάνια πτηνά. Πρόσφατες επιστημονικές μελέτες αποκαλύπτουν πολλά ακόμα κρυμμένα μυστικά της Laguna Coast που σταδιακά ανακαλύπτουμε.

«Για όποιον έχει ασχοληθεί με την γεωλογική και παλαιογεωγραφική εξέλιξη στην ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου και ειδικότερα με τις μεταβολές που έγιναν τα τελευταία 18.000 χρόνια, είναι σαφές ότι τα θέματα που συναντάμε στην ελληνική μυθολογία συνδέονται με τις φυσικογεωλογικές διεργασίες και μεταβολές που λάμβαναν χώρα στην περιοχή αυτή», δηλώνει η καθηγήτρια του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος Ν. Ευελπίδου.

«Θα μου πείτε πώς το ξέρουμε. Ο γεωλόγος μπορεί να διαβάσει τις έμμεσες και άμεσες πληροφορίες που του δίνει η φύση και να τις συνθέσει για να κατανοήσει τα φαινόμενα, τις διεργασίες και την εξέλιξη μιας περιοχής στο χρόνο», συνεχίζει.
Μπορούμε να ταξιδέψουμε στο χρόνο, συλλέγοντας πυρήνες από γεωτρήσεις, όπως έκανε η ομάδα της καθηγήτριας Ν. Ευελπίδου στην περιοχή της λαγκούνας του αεροδρομίου της Νάξου. Είναι μια απαιτητική εργασία όπως μας λέει, αλλά αποζημιώνει η πληροφορία που λαμβάνουμε.

Οι στρωματογραφικές κολώνες οργανώνονται και μεταφέρονται στο εργαστήριο, όπου ανοίγονται, στην συνέχεια φωτογραφίζονται και αρχίζει η ανάλυση του υλικού.
Τα απολιθώματα που βρίσκονται μελετώνται και οι επιστήμονες λαμβάνουν πολύτιμες πληροφορίες.

«Έτσι, από τη συστηματική μελέτη της στρωματογραφικής κολώνας, της ακολουθίας δηλαδή των ιζημάτων του πυρήνα, μπορούμε να καταλήξουμε σε συμπεράσματα που σχετίζονται με την εξέλιξη της περιοχής στο χρόνο, την παλαιογεωγραφία, το παλαιοπεριβάλλον, τη γεωμορφολογία της τότε εποχής, το παλαιοκλίμα, τη μορφοδυναμική που επικρατούσε, τους σεισμούς και τα τσουνάμι που μπορεί να δέχτηκε η περιοχή….» εξηγεί η καθηγήτρια.

Τι σχέση μπορεί να έχουν οι πυρήνες γεώτρησης στη λαγκούνα του αεροδρομίου με τους μύθους;

Η Νάξος έχει συνδεθεί με το μύθο της Αριάδνης, το Θησέα, το Μινώταυρο και το Διόνυσο.

Πού ήταν όμως το αρχαίο λιμάνι της Νάξου εκείνη την εποχή; Που ήταν το λιμάνι στο οποίο κατέφτασε ο Θησέας με την Αριάδνη;

Οι πολύχρονες έρευνες της ομάδας της Ν. Ευελπίδου στην λιμνοθάλασσα του αεροδρομίου της Νάξου έρχονται να δώσουν την απάντηση. Πολυάριθμες γεωτρήσεις έγιναν στα ιζήματα της λιμνοθάλασσας και αυτό διότι οι παράκτιοι υγρότοποι και οι λιμνοθάλασσες είναι ιδιαίτερα ευάλωτα περιβάλλοντα στις τοπικές αλλαγές και αποτελούν ένα ισχυρό εργαλείο για την κατανόηση των αλλαγών που έγιναν τα τελευταία χιλιάδες έτη στην παράκτια ζώνη. Οι αλλαγές στη στάθμη της θάλασσας, οι κλιματολογικές αλλαγές και οι ανθρώπινες παρεμβάσεις καταγράφονται στα ιζήματα των παράκτιων βάλτων και υγροτόπων.

«Η συσσώρευση ιζημάτων και οργανικού υλικού στο χρόνο οδηγεί σε αρχεία που μπορούμε εμείς οι γεωλόγοι να μελετήσουμε και να ξεδιπλώσουμε την εξέλιξη της περιοχής. Αυτό ακριβώς κάναμε στην περιοχή αυτή, που άφησε ο Θησέας την Αριάδνη, με γεωτρήσεις και μελέτη πυρήνων», μας εξηγεί η καθηγήτρια.

«Οι έρευνές μας, οδήγησαν στην ανασύσταση της παλαιογεωγραφίας της περιοχής που 6000 χρόνια πριν από σήμερα ήταν κάπως έτσι. Η περιοχή που βλέπετε εδώ, ήταν το νησάκι της Παναγιάς. Η αρχαία παραλία ήταν εδώ και την βρίσκουμε σήμερα απολιθωμένη» μας εξηγεί η Καθ. Ν. Ευελπίδου.
Όπως βλέπετε υπήρχε ένα φυσικό λιμάνι που ενώνονταν με τη θάλασσα με ένα στενό πέρασμα.

Η περιοχή αυτή είναι μοναδικής περιβαλλοντικής και ταυτόχρονα πολιτιστικής αξίας και οφείλουμε να την προστατεύσουμε και να την αναδείξουμε προκειμένου να μάθουμε ένα μέρος της ιστορίας μας.

Είναι στο πλαίσιο αυτών των μύθων και της πλούσιας ιστορίας της Νάξου που η πρωτοβουλία μας για τη δημιουργία ενός ψηφιακού οικοσυστήματος παίρνει σάρκα και οστά. Αναδεικνύουμε τη σχέση μας με την παράδοση και την φύση, δημιουργώντας ένα πολιτιστικό hub όπου η παράδοση συναντά την καινοτομία. Έτσι, το αρχαίο λιμάνι της Νάξου μπορεί να αναδειχθεί ξανά ως κοιτίδα πολιτισμού και διαπολιτισμικής επικοινωνίας.

Η περιοχή της Λαγκούνας στη Νάξο αντιμετωπίζει την ευκαιρία να μετατραπεί σε έναν διασυνδεδεμένο παράκτιο υγρότοπο μέσω της τεχνολογίας του Διαδικτύου των Πραγμάτων (IoT).

Η κύρια ιδέα είναι η δημιουργία ενός ψηφιακού οικοσυστήματος που θα προσφέρει πλήρη διαφάνεια (transparency) και θα συνδέει την κοινότητα της Laguna Coast θέτοντας ως βασικές προτεραιότητες την προστασία και την ανάπτυξη της περιοχής. Το ψηφιακό αυτό περιβάλλον (ψηφιακή εκδοχή της Λαγκούνα) θα επιτρέπει σε όλους να παρακολουθούν την περιοχή σε πραγματικό χρόνο, ενισχύοντας την εταιρική κοινωνική ευθύνη (ESG) και τη συμμετοχή των πολιτών.