Αρχίζει να «φοριέται» πολύ εσχάτως η φράση «νέο Επινέ» για τα ελληνικά, πολιτικά δρώμενα και την επόμενη μέρα της Κεντροαριστεράς. Το παράδοξο είναι ότι πολλές φορές, οι ένθερμοι όψιμοι υποστηρικτές ενός τέτοιου εγχειρήματος, είναι εκείνοι, που τη στιγμή της μεγάλης απόφασης και της ειλικρινούς συμφωνίας, δυναμίτισαν την όποια προσπάθεια. Είτε από φόβο, μη χάσουν τα ανύπαρκτα οφίτσια και την πρωτοκαθεδρία ενός διαλόγου των δυνάμεων του σοσιαλισμού, είτε γιατί αρέσκονται αυτή η συζήτηση να διεξάγεται με καφενειακούς όρους και να μη λαμβάνει ποτέ την πρέπουσα σοβαρότητα. Έσχατο ελληνικό παράδειγμα η Ελιά, που πολεμήθηκε κυρίως από εκείνους, που μιλούσαν για «νέο Επινέ». Υπάρχουν βέβαια και αυτοί που το στήριξαν και πάσχισαν να αποτελέσει ένα ελπιδοφόρο ξεκίνημα της ενωμένης σοσιαλδημοκρατίας.

Σήμερα όσοι μιλούν με ευκολία για μια νέα πρωτοβουλία και φέρνουν στο νου τους κοινά σημεία με το γαλλικό Επινέ του 1971, είναι βέβαιο ότι γνωρίζουν ιστορία. Είναι σε θέση λοιπόν να ξέρουν, ότι αυτή, αν επαναληφθεί, θα επαναληφθεί είτε ως φάρσα είτε ως τραγωδία – όσες ομοιότητες κι αν κάποιος μπορεί να βρει, ανάμεσα σε διαφορετικές εποχές και κοινωνικό-πολιτικά δρώμενα.

Και, κακά τα ψέματα, μια ενωμένη σοσιαλδημοκρατία δεν θα προκύψει με συρραφή κινήσεων και σχημάτων που έχασαν το έρεισμα και την απήχηση τους στο λαό…

Τότε, το 1971, στο προάστιο του Παρισιού, οι καθημαγμένοι και κατεστραμμένοι εκλογικά σοσιαλιστές, προέβησαν σε παραδοχή των λαθών τους, απέρριψαν στρεβλώσεις και παθογένειες, κατάργησαν την κακή πλευρά της κομματικής γραφειοκρατίας. Κράτησαν όμως τις ιδέες και τις αξίες που μπορούσαν να ταξιδέψουν στο χρόνο και να αποτελέσουν τη βάση ενός ξεκινήματος και πλαισίωσαν το πολιτικό κεφάλαιο, του μετέπειτα προέδρου Φρανσουά Μιτεράν που ερχόταν από μακριά, με νέες απόψεις, προτάσεις και πλατφόρμα ιδεών, απαραίτητων, για τη χάραξη πολιτικής στρατηγικής. Απόρροια τούτων ήταν αυτή η κίνηση να αποδώσει καρπούς… στο μέλλον. Ήταν άλλες οι εποχές τότε και σήμερα βιώνουμε μια διαφορετική συγκυρία.

Από το Épinay-sur-Seine…

Ο χώρος της Αριστεράς στα «δεξιά» του PCF είχε βιώσει μέχρι το 1971 ουκ ολίγες διασπάσεις, ατελέσφορες ενωτικές προσπάθειες και εκλογικές συμπράξεις με πενιχρά αποτελέσματα. Στις βουλευτικές εκλογές του 1968, ένα μήνα μετά τον γαλλικό Μάη, κατήλθε ο συνασπισμός της Ομοσπονδίας της Δημοκρατικής και Σοσιαλιστικής Αριστεράς (FGDS) με ηγέτη τον Φρανσουά Μιτεράν, που αποτελείτο από το Γαλλικό Τμήμα της Εργατικής Διεθνούς (SFIO) του Γκι Μολέ, το κεντρώο Ριζοσπαστικό Κόμμα και άλλους μικρότερους φορείς, όπως το Συνέδριο των Δημοκρατικών Θεσμών (CIR) του Φρανσουά Μιτεράν. Το αποτέλεσμα χαρακτηρίστηκε απογοητευτικό, καθώς ο συνασπισμός έλαβε 16,5%, υπολειπόμενο τρεισήμισι μονάδες τού ΓΚΚ του Βαλντέκ Ροσέ.

Ο Γκαστόν Ντεφέρ του SFIO έλαβε μόλις 5%, ο κομμουνιστής Ζακ Ντικλό 21,3%, αφήνοντας τη Δεξιά και το Κέντρο να διεκδικήσουν την προεδρία της Γαλλίας. Εναν μήνα αργότερα το SFIO αποφάσισε τη μετονομασία του σε Σοσιαλιστικό Κόμμα (Parti Socialiste) και η ηγεσία πέρασε στον Αλέν Σαβαρί. Στην πορεία, στο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Γαλλίας συνετάχθησαν πολιτικές κινήσεις, όμιλοι προβληματισμού, μικρότερα πολιτικά μορφώματα και αξιόλογα στελέχη του χώρου. Οι προσθήκες αυτές πρόσφεραν προτάσεις, θέσεις, ιδέες και πρόσωπα, και τον φρέσκο αέρα που χρειαζόταν ο πολιτικός χώρος για να καταστεί κυρίαρχος πολιτικός παίκτης τα επόμενα χρόνια στη Γαλλία αλλά και στην Ευρώπη.

Όλη η διαδικασία κατέληξε στο Épinay-sur-Seine, στα βόρεια προάστια του Παρισιού. Στο συνέδριο εκείνο του Επινέ, εξελέγη  γραμματέας του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Γαλλίας ο Φρανσουά Μιτεράν, μια σχεδόν εξωσυστημική επιλογή για την εποχή εκείνη και για την ανθρωπογεωγραφία του χώρου.

Ο Μιτεράν και το CIR προσήλθαν στο συνέδριο ανακοινώνοντας τη διάλυση του φορέα και την ένταξή τους στο κόμμα.

«Οποιες και αν είναι οι παρατηρήσεις που θα μπορούσε να κάνει κανείς σχετικά με την προσωπικότητα του Μιτεράν, είναι αναμφισβήτητα ένας αποφασισμένος αντίπαλος του καθεστώτος της προσωπικής εξουσίας» έλεγε ο Ροσέ για τον Μιτεράν, τον πολιτικό που είχε συνεργαστεί τα πρώτα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου με το καθεστώς του Βισί και είχε υπάρξει μέλος της κυβέρνησης Μολέ στηρίζοντας τον αλγερινό πόλεμο. Επρόκειτο για την πιο χαρακτηριστική αναγνώριση της αντιδεξιάς και αντιγκολικής τακτικής του Φρανσουά Μιτεράν.

Οι ομάδες εντός του νέου PS ήταν διαιρεμένες σε πέντε τάσεις:

• η ηγετική ομάδα των Αλέν Σαβαρί και Γκι Μολέ (34%)
• η δεξιά τάση των Πιερ Μορουά και Γκαστόν Ντεφέρ (30%)
• η ομάδα Μιτεράν (15%)
• η ομάδα υπό τον Ζαν Ποπερέν, που εισήλθε στο PS στο δεύτερο συνέδριο (12%)
• η CÉRÉS, που υποστήριζε τη σύμπραξη με το CIR (8,5%)

Μια διαφωνία επί του διαδικαστικού για την ανάδειξη της κεντρικής επιτροπής του κόμματος έθεσε τον Μιτεράν βασικό αντίπαλο της ηγετικής ομάδας των Σαβαρί και Μολέ. Το αποτέλεσμα ήταν στον δεύτερο γύρο να αναμετρηθούν ο Φρανσουά Μιτεράν (με τη στήριξη των δεξιών και της CÉRÉS) έναντι του Σαβαρί (στηρίχτηκε από τον Ποπερέν). Ο Μιτεράν, το μέχρι τότε μη μέλος του PS, αναδείχτηκε πρώτος γραμματέας του με ποσοστό 51,3%, ύστερα από έναν υποδειγματικό ελιγμό, έναν συνδυασμό ποικίλων εσωκομματικών τακτικισμών και προγραμματικής στροφής στο CIR.

Το στίγμα που άφησε το Συνέδριο του Επινέ στη γαλλική πολιτική σκηνή είναι ακόμα ισχυρό, αλλά χρησιμοποιείται κατά το δοκούν.

Η πορεία και του Σοσιαλιστικού Κόμματος και του Μιτεράν, έκτοτε, είναι γνωστή. Τόσο για τον καθοριστικότατο ρόλο του PSF στη χάραξη της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής όσο και του ίδιου του Μιτεράν στη πορεία της Ευρώπης.

Ο Μιτεράν παρέμεινε πρώτος γραμματέας του Σοσιαλιστικού Κόμματος από το 1971 και για δέκα χρόνια και το 1981 αναδείχθηκε Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, αξίωμα που διατήρησε ως το 1994, ενώ και το 1988 κέρδισε τις προεδρικές εκλογές στο δεύτερο γύρο, με 54,01%, με συνυποψήφιο τον Ζακ Σιράκ. Το 1981 είχε προλάβει όμως να οδηγήσει το Σοσιαλιστικό Κόμμα στη νίκη, δέκα χρόνια μετά το Επινέ.

…στο «ελληνικό Επινέ» των 50s

Μετά τη δεκαετία του ’50, ο χώρος της τότε Κεντροαριστεράς ήταν πολυδιασπασμένος και ασύντακτος. Η Δεξιά της εποχής καθόριζε το πολιτικό, οικονομικό αλλά και κοινωνικό παιχνίδι και οι δυνάμεις του Σοσιαλδημοκρατικού κόσμου αδυνατούσαν να εμπνεύσουν τους πολίτες και τη κοινωνία. Οι τάσεις που υπήρχαν μέσα στον χώρο εκτείνονταν από τις μοναχικές πορείες έως και προτάσεις για συνεργασία με την παντοδύναμη και βασιλικότερη του Βασιλέως ΕΡΕ.

Μετά από ζυμώσεις και με αφορμή την προκήρυξη εκλογών από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, στις 19 Σεπτεμβρίου 1961 ιδρύθηκε η Ένωσις Κέντρου με την ένωση πολλών κομμάτων του κέντρου και συγκεκριμένα από τα πρώην κόμματα: Κόμμα των Φιλελευθέρων του Γεωργίου Παπανδρέου, Λαϊκό Κοινωνικό του Στέφανου Στεφανόπουλου, Κόμμα Προοδευτικών του Σπύρου Μαρκεζίνη, Προοδευτικό Εργατοτεχνικό του Παυσανία Κατσώτα, ΕΠΕΚ του Σάββα Παπαπολίτη, Δημοκρατικό Κέντρο-Αγροτική Φιλελευθέρα Ένωσις του Ηλία Τσιριμώκου, Φιλελευθέρα Δημοκρατική Ένωση του Σοφοκλή Βενιζέλου, ένα μικρό δεξιό κόμμα του Θεόδωρου Τουρκοβασίλη και το Κόμμα Αγροτών και Εργαζομένων (ΚΑΕ) υπό τον Αλέξανδρο Μπαλτατζή. Στο νέο σχήμα προέδρευε ο Γεώργιος Παπανδρέου.

Και το νέο σχήμα όντως κατάφερε να αλλάξει τον πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό χάρτη της χώρας, αναβαίνοντας στην εξουσία το 1963 (κι αν δεν υπήρχε η «βία και νοθεία» θα είχε συμβεί από το 1961…).